ΕΛΛΑΔΑ

Οι ελληνικές ακτές

Η Ελλάδα διαθέτει συνολικά περίπου 16.000 χλμ. ακτών, τα μισά από τα οποία βρίσκονται στα χιλιάδες νησιά που είναι διάσπαρτα στις ελληνικές θάλλασσες, ενώ τα υπόλοιπα εκτείνονται κατά μήκος των παραλίων της ηπειρωτικής χώρας. Οι ελληνικές ακτές είναι παγκοσμίως γνωστές και εξαιρετικά δημοφιλείς γιατί φημίζονται για την καθαρότητά τους και τη διαύγεια των νερών τους καθώς και για τη μοναδική ποικιλομορφία τους. Ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να απολαύσει παραλίες ανοιχτές με μήκος πολλών χιλιομέτρων, ήσυχους μικρούς κόλποους και ορμίσκους, αμμώδεις παραλίες με αμμοθίνες, βοτσαλωτές ακτές, παράκτιες σπηλιές με απόκρημνα βράχια και με τη χαρακτηριστική σκούρα άμμο των ηφαιστιογενών εδαφών. Κάθε χρόνο εκατοντάδες  ελληνικές παραλίες και μαρίνες κερδίζουν τη «Γαλάζια Σημαία».

Στις περισσότερες από τις χιλιάδες ελληνικές ακτές η πρόσβαση είναι ελεύθερη και μπορεί κανείς να τις ανακαλύψει και να τις απολαύσει. Ωστόσο, δεκάδες είναι και οι οργανωμένες παραλίες σε όλη τη χώρα, με εγκαταστάσεις και υπηρεσίες υψηλών προδιαγραφών (ομπρέλες, ξαπλώστρες, καμπίνες, καφέ, μπαρ-εστιατόρια κ.λπ.), όπου, εκτός από την κολύμβηση, μπορείτε να απολαύσετε θαλάσσια σπορ (σκι, ιστιοσανίδα, καταδύσεις κ.α.), καθώς και άλλα μέσα διασκέδασης στο νερό, όπως είναι το αλεξίπτωτο, οι «σαμπρέλες» και η «μπανάνα», τα ποδήλατα θάλασσας, το jet ski κ.λπ. Όλες οι οργανωμένες ακτές διαθέτουν «θέσεις» (πύργους) με ναυαγοσώστες για ασφαλέστερη κολύμβηση. 

 Ελληνικά νησιά

Τα νησιά αποτελούν κύριο μορφολογικό χαρακτηριστικό του ελληνικού χώρου και συστατικό τμήμα του πολιτισμού και της παράδοσης της χώρας. Η ελληνική επικράτεια περιλαμβάνει 6.000 νησιά και νησίδες διάσπαρτα στα πελάγη του Αιγαίου και του Ιονίου, από τα οποία μόνο τα 227 είναι κατοικημένα. Πρόκειται για φαινόμενο μοναδικό στην ευρωπαϊκή ήπειρο.

Το ελληνικό αρχιπέλαγος έχει 7.500 χλμ. ακτών -από τα 16.000 χλμ. που διαθέτει συνολικά  η χώρα- που παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλομορφία: παραλίες με μήκος πολλών χιλιομέτρων, μικροί κόλποι και ορμίσκοι, αμμώδεις παραλίες με αμμοθίνες, βοτσαλωτές ακτές, παράκτιες σπηλιές με απόκρημνα βράχια και με τη χαρακτηριστική σκούρα άμμο των ηφαιστιογενών εδαφών, παράκτιοι υγρότοποι. Πολλές από τις ακτές αυτές είναι βραβευμένες από το πρόγραμμα «Γαλάζιες Σημαίες της Ευρώπης» και προσφέρονται όχι μόνο για κολύμπι, αλλά και για καταδύσεις, εξερευνήσεις με μάσκα, θαλάσσιο σκι, ιστιοπλοΐα και windsurfing . Στα ελληνικά νησιά αυτά αναπτύχθηκαν μερικοί από τους παλαιότερους ευρωπαϊκούς πολιτισμούς (Κυκλαδικός, Μινωικός κ.λπ.), γι` αυτό διαθέτουν μοναδικούς αρχαιολογικούς χώρους, ξεχωριστή αρχιτεκτονική κληρονομιά και γοητευτικές τοπικές παραδόσεις ενός πολύχρονου και πολυπρόσωπου πολιτισμού. Εξάλλου, σε αυτά είναι συγκεντρωμένο το 58,5% του συνολικού αριθμού των ξενοδοχειακών μονάδων και το 62,6% των ξενοδοχειακών κλινών όλης της χώρας (2003). Τα στοιχεία αυτά σε συνδυασμό με το εξαιρετικό κλίμα, την ασφάλεια των ελληνικών θαλασσών και τις μικρές αποστάσεις μεταξύ λιμανιών και ακτών, έχουν κάνει τα ελληνικά νησιά διάσημα και εξαιρετικά δημοφιλή στους Έλληνες και ξένους επισκέπτες.

Τα περισσότερα νησιά βρίσκονται στο χώρο του Αιγαίου πελάγους και χωρίζονται σε επτά συμπλέγματα (από βορρά προς νότο):

• Νησιά Βορειοανατολικού Αιγαίου Άγιος Ευστράτιος, Θάσος, Ικαρία, Λέσβος, Λήμνος, Οινούσες, Σάμος, Σαμοθράκη, Χίος, Ψαρά
• Σποράδες: Αλόννησος, Σκιάθος, Σκόπελος, Σκύρος
• Εύβοια
• Νησιά Αργοσαρωνικού Αγκίστρι, Αίγινα, Μέθανα, Πόρος, Σαλαμίνα, Σπέτσες, Ύδρα.
• Κυκλάδες: Σύμπλεγμα 56 νησιών με κυριότερα τα Αμοργός, Ανάφη, Άνδρος, Αντίπαρος, Δήλος, Ίος, Τζια, Κίμωλος, Κύθνος, Μήλος, Μύκονος, Νάξος, Πάρος, Σαντορίνη, Σέριφος, Σίκινος, Σίφνος, Σύρος, Τήνος, Φολέγανδρος και τις «Μικρές Κυκλάδες», που αποτελούνται από τα νησιά Δονούσα, Ηρακλειά, Κουφονήσια και Σχοινούσα
• Δωδεκάνησα: Αστυπάλαια, Κάλυμνος, Κάρπαθος, Κάσος, Καστελόριζο, Κως, Λειψοί, Λέρος, Νίσυρος, Πάτμος, Ρόδος, Σύμη, Τήλος, Χάλκη
• Κρήτη

Στο Ιόνιο Πέλαγος βρίσκεται μόνο ένα νησιωτικό σύμπλεγμα:

• Ιόνια νησιά: Ζάκυνθος, Ιθάκη, Κέρκυρα, Κεφαλλονιά, Λευκάδα, Παξοί και Κύθηρα που βρίσκονται απέναντι από την Πελοπόννησο, είναι τα μεγαλύτερα από τα νησιά του Ιονίου και αποτελούν τα Επτάνησα. 

Αντίπαξοι, Αντικύθηρα, Ερεικούσα, Κάλαμος, Καστός, Μαθράκι, Μεγανήσι, Οθωνοί, Σκορπιός, Στροφάδες είναι υπόλοιπα νησιά του Ιονίου.

Εκτός νησιωτικών συμπλεγμάτων, αλλά με απαράμιλλες φυσικές ομορφιές, είναι τα νησιά Γαύδος, νότια της Κρήτης, Ελαφόνησος, στον Λακωνικό κόλπο και Τριζόνια στον Κορινθιακό κόλπο. Ηφαίστεια

Στην Ελλάδα βρίσκεται ένα από τα πιο γνωστά παγκοσμίως ηφαιστειακά τόξα που δημιουργήθηκε από τη βύθιση της Αφρικανικής λιθόσφαιρας (ωκεάνια) κάτω από την Ευρασιατική (ηπειρωτική). Το  ελληνικό ηφαιστειακό τόξο με την ιδιαίτερα έντονη ηφαιστειακή του δράση κατά το παρελθόν, ευθύνεται για τη διαμόρφωση αρκετών από τα πιο εντυπωσιακά και πολλές φορές απόκοσμα ηφαιστειακά τοπία που συναντάμε σε διάφορα μέρη της Ελλάδας.
Τα σπουδαιότερα ηφαίστεια του ελληνικού χώρου βρίσκονται στα Μέθανα, στη Σαντορίνη, στη Μήλο, στη Νίσυρο, στο νησάκι Γυαλί και στην Κω, με πιο διάσημα της Μήλου και της Σαντορίνης που δέχονται χιλιάδες επισκέπτες όλη τη διάρκεια του χρόνου. Στη Σαντορίνη η μαγευτική καλδέρα είναι η μεγαλύτερη στον κόσμο με ύψος 300 μ. και διάμετρο 11 χλμ., ενώ στη Μήλο το ηφαίστειο της Φυριπλάκας έχει ύψος 220 μ και διάμετρο 1700 μ. Μια από τις μεγαλύτερες καλδέρες στο κόσμο θα συναντήσουμε και στη Νίσυρο με ύψος 650 μ. και διάμετρο 3000 μ., ενώ στα Μέθανα το ύψος ανέρχεται σε 417 μ. και η διάμετρος σε 150μ.

Σπήλαια

Στην Ελλάδα, λόγω της μακραίωνης γεωλογικής εξέλιξης και δομής, δημιουργήθηκαν πλήθος πανέμορφων υπόγειων και υποθαλάσσιων σπηλαίων, που εκτείνονται τόσο στο ηπειρωτικό όσο και στο νησιωτικό τμήμα της. Οι συστηματικές έρευνες των γεωλόγων και σπηλαιολόγων στη χώρα μας, έχουν φέρει στο φως περισσότερα από 8.500 σπήλαια όλων των κατηγοριών (σπήλαια, βάραθρα, υπόγειοι ποταμοί κ.α.), πολλά από τα οποία παραμένουν ακόμα ανεξερεύνητα.
Στον ελληνικό χώρο, τα σπήλαια δημιουργήθηκαν σταδιακά κατά την τριτογενή και τεταρτογενή περίοδο, ενώ ο μεγάλος αριθμός τους οφείλεται στην τεράστια ποσότητα ασβεστόλιθου που καλύπτει την επιφάνεια της χώρας (65% περίπου). Σε πολλά από αυτά έχουν ανακαλυφθεί αγγεία, οστά, βραχογραφίες, κοσμήματα, ίχνη φωτιάς και πλήθος άλλων ευρημάτων, που αποδεικνύουν ότι ο άνθρωπος τα κατοίκησε από πολύ παλιά. Πολλά από αυτά χρησιμοποιήθηκαν κατά την αρχαιότητα, για λατρευτικούς σκοπούς και αργότερα στέγασαν εκκλησίες και μοναστήρια, ενώ πολλές κοιλότητες, σε απόκρημνες πλαγιές, χρησιμοποιήθηκαν από μοναχούς ως «ασκηταριά». Μεγάλη επιπλέον ήταν η χρησιμότητά τους στους αγώνες ανεξαρτησίας του ελληνικού λαού ως καταφύγια, κρησφύγετα, νοσοκομεία, εργαστήρια κ.λπ.

Λίμνες – Υγρότοποι

Η Ελλάδα διαθέτει διεθνούς σημασίας προστατευόμενους υγρότοπους  που περιλαμβάνονται στη διεθνή σύμβαση της Ramsar (1971), η οποία έχει υπογραφεί από τη χώρα μας και έχει κυρωθεί με το Ν.Δ. 191/74. Είναι οι εξής 10:

Όνομα	Νομός
Αμβρακικός Κόλπος	Αιτωλοακαρνανία, Πρέβεζα, Άρτα
Δέλτα Αξιού - Λουδία -Αλιάκμονα	Θεσσαλονίκη, Ημαθία, Πιερία
Δέλτα Έβρου	Έβρος
Λιμνοθάλασσα Κοτυχίου	Ηλεία
Λίμνη Μικρή Πρέσπα	Φλώρινα
Λίμνη Βιστωνίς, Πόρτο Λάγος, Λίμνη Ισμαρίς(Μητρικού) και λιμνοθάλασσες Μέσης	Ροδόπη,Ξάνθη
Λίμνες Κορώνεια και Βόλβη	Θεσσαλονίκη
Λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου	Αιτωλοακαρνανία
Δέλτα Νέστου και παρακείμενες λιμνοθάλασσες	Ξάνθη
Λίμνη Κερκίνη	Σέρρες

Ποτάμια

Τα ποτάμια της Ελλάδας είναι μικρά σε σύγκριση με άλλες χωρών. Ακολουθούν τη διεύθυνση των κοιλάδων και χύνονται στις ελληνικές θάλασσες. Γενικά, είναι αβαθή και ορμητικά, κανένα δεν είναι πλωτό και μόνο σε ορισμένα σημεία του Έβρου και του Λουδία μπορούν να κυκλοφορήσουν λέμβοι.
Τα μεγαλύτερα ποτάμια που διαρρέουν την Ελλάδα είναι ο Έβρος και ο Αξιός. Και οι δύο, όμως, πηγάζουν από το έδαφος γειτονικών χωρών, ο Έβρος από τη Βουλγαρία και ο Αξιός από τη F.Y.R.O.M., ενώ το μήκος τους στον ελληνικό χώρο είναι περιορισμένο. Το μεγαλύτερο από τα ποτάμια που πηγάζουν από το εσωτερικό της χώρας  είναι ο Αλιάκμονας, που διασχίζει τη Δυτική Μακεδονία και χύνεται στο Θερμαϊκό κόλπο.
Σημαντικά οικοσυστήματα και υγροβιότοποι έχουν σχηματιστεί τόσο κατά μήκος όσο και στις εκβολές πολλών ποταμών. Πολλοί από αυτούς είναι ιδιαίτερα γνωστοί και προστατεύονται από διεθνείς συνθήκες.
Κατά την καλοκαιρινή περίοδο, σε πολλές παρόχθιες περιοχές διοργανώνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις, ενώ σε αρκετά ποτάμια ο επισκέπτης μπορεί να επιδοθεί σε υδάτινα σπορ.

Δάση

Το 25,4% της συνολικής έκτασης της Ελλάδας αποτελείται από δάση, καθιστώντας την τέταρτη σε δασικό πλούτο ανάμεσα στις χώρες της Ευρώπης. Τα ελληνικά δάση  στην πλειοψηφία τους είναι φυσικά και όχι τεχνητά. Χαρακτηρίζονται ως μεσογειακά. Πρόκειται για οικοσυστήματα που είναι προσαρμοσμένα σε ξηρά, ζεστά καλοκαίρια και σε ψυχρούς χειμώνες. Στη μεσογειακή και στην παραμεσόγεια ζώνη αναπτύσσονται δρυς, ενώ στον Θεσσαλικό κάμπο που υπάρχει πιο γόνιμο έδαφος αναπτύσσονται βελανιδιές. Συναντάμε βεβαίως και τα είδη δέντρων που εξαπλώνονται σε όλη την Ευρώπη όπως το πεύκο (Pinus silvestris), η ερυθρελάτη (Picea abies), και η οξιά (Fagus sylvatica).
Η πανίδα του ελληνικού δάσους διακρίνεται από υψηλή βιοποικιλότητα. Πέρα από τα πολυάριθμα είδη πουλιών, ερπετών και εντόμων, αξιόλογη είναι και η ποικιλία των θηλαστικών που ζουν στα ελληνικά δάση, με πιο γνωστά από αυτά την καφέ αρκούδα (Ursus arctos), τον αγριόγατο (Felis silvestris), το τσακάλι (Canis aureus), το λύκο (Canis lupus) και τον ασβό (Meles meles).
 Εθνικοί Δρυμοί
Οι Εθνικοί Δρυμοί κηρύσσονται (φυσικές περιοχές) και οριοθετούνται με Π.Δ., βάσει του Ν.Δ. 996/1971, έχουν συνολική έκταση 68.732 εκτάρια, από τα οποία 34.378 εκτάρια είναι οι πυρήνες. Είναι οι εξής:

Όνομα	Νομός	Νησί	Εκτάρια
Αίνος	Κεφαλονιά	Κεφαλονιά	2862
Βίκος - Αώος	Ιωάννινα	-	9300
Λευκά Ορη (φαράγγι Σαμαριάς)	Χανιά	Κρήτη	4850
Οίτη	Φθιώτιδα	-	3010
Όλυμπος	Πιερία	-	3988
Παρνασσός	Φωκίδα, Βοιωτία	-	3513
Πάρνηθα	Αττική	-	3812
Σούνιο	Αττική	-	2750
Πίνδος	Ιωάννινα	-	3534
Πρέσπες	Φλώρινα	-	4900

Αισθητικά δάση
Αισθητικά δάση (συνολικά, 19), με συνολική έκταση 33.109 εκτάρια, έχουν οριοθετηθεί βάσει του Ν.Δ. 996/1971 και είναι τα εξής:

Όνομα	Νομός	Νησί
Βάι	Λασίθι	Κρήτη
Καισαριανής	Αττική	-
Κοιλάδας Θεσσαλικών Τεμπών	Λάρισσα	-
Καραϊσκάκη	Καρδίτσα	-
Ξυλοκάστρου	Κορίνθια	-
Πανεπιστημιουπόλεως Πατρών	Αχαία	-
Ιωαννίνων	Ιωάννινα	-
Φαρσάλων	Λάρισσα	-
Στενής	Εύβοια	Εύβοια
Δασικού Συμπλέγματος Οσσας	Λάρισα	-
Μογγοστού	Κορινθία	-
Νικοπόλεως Μύτικα	Πρέβεζα	-
Σκιάθου	Μαγνησία	Σκιάθος
Στενών ποταμού Νέστου	Ξάνθη, Καβάλα	-
Εθνικής Ανεξαρτησίας, Καλαβρύτων	Αχαία	-
Τιθορέας	Φθιώτιδα	-
Αμυγδαλεώνα	Καβάλα	-
Αηλιά	Τρίκαλα	-
Κουρί Αλμυρού	Μαγνησία	-

Βουνά

Η Ελλάδα είναι κατ’ εξοχήν ορεινή χώρα με περισσότερα από 300 μεγαλύτερα ή μικρότερα  βουνά στην επικράτειά της. Σημαντικότερος ελληνικός ορεινός άξονας είναι η oρoσειρά της Πίνδου, πoυ σχηματίζει τη «ραχοκοκαλιά» της ηπειρωτικής χώρας και έχει ως φυσική συνέχεια τα βουνά της Πελοποννήσου και της Κρήτης. Επιπλέον, τα περισσότερα νησιά είναι, στην πραγματικότητα, οι βουνοκορφές της καταποντισμένης Αιγηίδος, πoυ κάποτε συνέδεε την ηπειρωτική Ελλάδα με τη Μικρά Ασία.
Τo ψηλότερο βουνό της χώρας είναι o φημισμένος από την ελληνική μυθολογία Όλυμπος, στη Μακεδονία, πoυ φτάνει τα 2.917 μέτρα (κορυφή Μύτικας), ενώ περίπου 40 ορεινά συγκροτήματα, σ’ όλη τη χώρα, υπερβαίνουν σε υψόμετρο τα 2.000 μέτρα.
Τα ελληνικά βουνά χαρακτηρίζονται από την ποικιλομορφία τους, τα σπάνια τοπία και τα μοναδικά δάση τους, μερικά από τα οποία είναι από τα παλαιότερα φυσικά δάση της Ευρώπης. Λόγω του απαράμιλλου φυσικού τους πλούτου σε χλωρίδα και πανίδα, πολλά από αυτά προστατεύονται ως Εθνικοί Δρυμοί, ενώ παράλληλα, τις τελευταίες δεκαετίες, με τις υποδομές που δημιουργήθηκαν, αποτελούν ιδανικούς προορισμούς για όσους θέλουν να απολαύσουν δραστηριότητες χειμερινού και ορεινού τουρισμού.

Πανίδα

Η ελληνική πανίδα είναι ιδιαίτερα πλούσια, για τα ευρωπαϊκά δεδομένα, λόγω της γεωγραφικής της θέσης και του πλούσιου οριζόντιου και κάθετου διαμελισμού της και του μεγάλου εύρους των ενδιαιτημάτων που προσφέρει. Βασικό στοιχείο του πλούτου αυτού αποτελεί ο αυξημένος ενδημισμός και η γεωγραφική διαφοροποίηση των περισσοτέρων ζωικών ομάδων. Έτσι, στο ελληνικό έδαφος συναντάμε αναρίθμητα είδη χερσαίας ή υδρόβιας πανίδας, ενώ, ανάλογα με το επιμέρους περιβάλλον, διακρίνουμε εύκρατη, θαλάσσια, λιμναία, ή ποτάμια πανίδα. Έχουν αναγνωριστεί πάνω από 1.200 είδη σπονδυλωτών ζώων και περί τα 30.000 είδη ασπόνδυλων.
Υπολογίζεται ότι υπάρχουν περί τα 50.000 είδη ζώων, με έναν ενδημισμό που φθάνει το 25% περίπου. Η πλειοψηφία των ειδών ανήκουν στα έντομα, τα οποία είναι και τα πλέον άγνωστα. Εξαιρετικής σημασίας για τον ενδημισμό είναι και τα πολυάριθμα σπήλαια της Ελλάδας (περίπου 10.000), από τα οποία έχουν ερευνηθεί από πανιδική άποψη μόνο μερικές εκατοντάδες. Από τα λιγοστά συγκεντρωμένα στοιχεία προκύπτει ότι σχεδόν σε κάθε σπήλαιο υπάρχουν και κάποια taxa ενδημικά της Ελλάδας, ασπόνδυλων κατά κύριο λόγο.
Δεκάδες περιοχές προστασίας της χλωρίδας και πανίδας περιλαμβάνονται στο ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000, βάσει της Κοινοτικής Οδηγίας 92/43 για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων και της άγριας πανίδας και της αυτοφυούς χλωρίδας. Πρόκειται για 234 περίπου περιοχές βιοτόπων. Σε αυτές περιλαμβάνονται και οι 52 περιοχές ειδικής προστασίας για τη διατήρηση άγριων πουλιών, βάσει της κοιν. οδηγίας 79/409.Τα προστατευόμενα από τη νομοθεσία είδη είναι συγκριτικά λίγα (περί τα 700 είδη ζώων και 900 είδη φυτών) και, μάλιστα, για ελάχιστα από αυτά έχουν στην πράξη ληφθεί μέτρα προστασίας.

Χλωρίδα

Πρώτος ο Αριστοτέλης προσπάθησε να περιγράψει το σύνολο των φυτών και των ζώων , της χλωρίδας δηλαδή και της πανίδας, που υπήρχαν κατά την εποχή του στον ελληνικό χώρο. Ειδικά για τη χλωρίδα έγραψε το σύγγραμμα "Περί φυτών", το οποίο όμως δεν διασώθηκε. Ο μαθητής του Αριστοτέλη, Θεόφραστος, καταπιάστηκε ειδικά με τη χλωρίδα στα έργα του "Περί φυτών ιστορίαι" και "Περί φυτών αιτίαι", όπου περιγράφει περίπου 550 είδη. Αργότερα, τον 1ο μ.Χ. αιώνα, ο γιατρός και φυσιοδίφης Διοσκουρίδης στο έργο του "Περί ύλης ιατρικής", κατέγραψε περίπου 600 είδη φυτών, που παρουσιάζουν κυρίως φαρμακευτικό ενδιαφέρον. Το βιβλίο αυτό εκδόθηκε το 512 μ.Χ. σε έγχρωμη εικονογραφημένη μορφή, με τον τίτλο "Codex vindobonensis".
Μετά τους μεγάλους αρχαίους έλληνες ερευνητές ακολούθησε μια μακρά σκοτεινή περίοδος χιλίων περίπου χρόνων, ως την ευρωπαϊκή Αναγέννηση, οπότε αρχίζει και πάλι να αναπτύσσεται το ενδιαφέρον για τη φύση, αυτή τη φορά στην Κεντρική και Δυτική Ευρώπη. Το ενδιαφέρον των ευρωπαίων επεκτείνεται και στον ελληνικό χώρο. Μεγάλοι επιστήμονες και ερευνητές αρχίζουν να καταφθάνουν στη σκλαβωμένη από τους Οθωμανούς Ελλάδα, για να μελετήσουν, εκτός από τις αρχαιότητες, και τη φύση της, δημοσιεύοντας αξιόλογες εργασίες. Από τότε ασχολήθηκαν με την ελληνική χλωρίδα πολλοί και μεγάλοι ερευνητές.
Με τον ερχομό του 20ου αιώνα η χλωριδική έρευνα του ελληνικού χώρου συνεχίζεται με πολλές εργασίες ελλήνων και ξένων ερευνητών, καθώς και Πανεπιστημίων.

Το κενό πληροφοριών που αναμφισβήτητα υπάρχει για πολλά ελληνικά είδη, προσπαθεί να καλύψει το «Πρόγραμμα Δημιουργίας Τράπεζας Στοιχείων για το Ελληνικό Φυσικό Περιβάλλον» του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, το οποίο ξεκίνησε το 1990 και τελείωσε το 1994. Συγκεντρώνοντας και αξιοποιώντας τις μέχρι τότε πληροφορίες έγινε δυνατή η καταγραφή των ειδών και υποειδών, που ανέρχονται σε 5.514 taxa, εκ των οποίων για περισσότερα από 1.000 είδη δεν υπάρχουν επαρκείς πληροφορίες.
Τα ενδημικά είδη ανέρχονταν σε 1.063 είδη και υποείδη, πολλά από τα οποία είναι σπάνια και υπάρχουν μόνο σε μια περιορισμένη περιοχή. Ο αριθμός των ενδημικών φυτών της ελληνικής χλωρίδας, είναι βέβαιο ότι θα αυξηθεί και άλλο, καθώς η επιστήμη ανακαλύπτει και περιγράφει συνεχώς νέα είδη.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τα ενδημικά είναι η ανεξέλεγκτη βόσκηση και η ανάπτυξη του ορεινού τουρισμού, παράγοντες που επηρεάζουν την σπάνια ορεινή χλωρίδα, με τη διάνοιξη δρόμων, το χτίσιμο ξενοδοχειακών μονάδων, τα χιονοδρομικά κέντρα κλπ.

Παρά τη μικρή της έκταση, η Ελλάδα διαθέτει ιδιαίτερα πλούσιο και ποικίλο φυσικό περιβάλλον με ξεχωριστή γεωμορφολογία, με έντονες αντιθέσεις και πολλές περιοχές με υψηλή οικολογική αξία. Χιλιάδες δαντελωτές ακτές, επιβλητικά βουνά, σπήλαια και φαράγγια, λίμνες, ποτάμια, βιότοποι σπάνιας ομορφιάς και μοναδικά οικοσυστήματα «προικίζουν» την ελληνική γη με εντυπωσιακά τοπία, τα οποία σε συνδυασμό με το ήπιο κλίμα της χώρας, καθιστούν την Ελλάδα ιδανικό προορισμό για τους λάτρεις του οικολογικού και γενικότερα εναλλακτικού τουρισμού.

Επισκεπτόμενος διάφορες περιοχές της χώρας, ο περιηγητής έχει την ευκαιρία:

• να περιπλανηθεί σε αισθητικά δάση ή να εξερευνήσει εθνικούς δρυμούς, όχι μόνο στην ορεινή ενδοχώρα αλλά και σε ορισμένα νησιά ή κοντά σε ποταμούς και σε λίμνες
• να απολαύσει υπέροχα μνημεία της φύσης, όπως φαράγγια, σπήλαια και καταρράκτες
• να παρατηρήσει και να θαυμάσει σπάνια είδη πουλιών που φωλιάζουν ή καταφεύγουν σε παράκτια οικοσυστήματα και υγρότοπους (βραχώδεις ακτές, αμμώδεις παραλίες, αμμοθίνες, «δέλτα» ποταμών, λίμνες, έλη, αλίπεδα, κ.α.)
• να μελετήσει την εξαιρετική ποικιλία της χλωρίδας στην ελληνική ύπαιθρο
• να επισκεφθεί μοναδικά θαλάσσια πάρκα όπου βρίσκουν καταφύγιο προστατευόμενα είδη, όπως η μεσογειακή φώκια μονάχους-μονάχους και η θαλάσσια χελώνα καρέτα-καρέτα.
• να συμμετέχει σε δραστηριότητες extreme σπορ (κανόε-καγιάκ, rafting, monoraft, hydrospeed, canyonig, ποδήλατο βουνού κ.α.)
• να βρει κατάλυμα σε πρότυπες αγροτουριστικές μονάδες, σε διάφορες περιοχές της χώρας που προσφέρουν τη δυνατότητα στον επισκέπτη να γνωρίσει την τοπική αρχιτεκτονική, την πολιτισμική και γαστρονομική παράδοση, αλλά και τα προϊόντα, τις αγροτικές ασχολίες και την καθημερινή ζωή των κατοίκων κάθε περιοχής.

Οι επισκέπτες των οικολογικά ευαίσθητων περιοχών οφείλουν να σέβονται τους κανόνες για την προστασία του περιβάλλοντος από τη ρύπανση, να αποφεύγουν κάθε ενόχληση των ειδών που βρίσκονται στους φυσικούς βιότοπους και να μη διαταράσσουν τη ισορροπία των οικοσυστημάτων.

Τα μεσαιωνικά χωριά της Χίου

Στην ανατολική άκρη του Αιγαίου βρίσκεται ο ευλογημένος τόπος της Χίου. Η Μυροβόλος, όπως τη λένε, λόγω των μαστιχόδεντρων, είναι ένας τόπος όμορφος, ξεχωριστός. 
Ένα νησί με μεγάλο φυσικό πλούτο, ιδιαίτερα αγαπητό σε φυσιολάτρες, οικοτουρίστες και όχι μόνο.

Το νησί αποτελείται από περισσότερα από 60 όμορφα, γραφικά χωριά. Στα νότια του νησιού βρίσκονται τα μεσαιωνικά χωριά, τα οποία θυμίζουν κάστρα. Χτίστηκαν έτσι ώστε να προστατεύουν τους κατοίκους από τους πειρατές την περίοδο του Μεσαίωνα. Τα χωριά αυτά, τα Μεστά, το Πυργί, οι Ολύμποι, η Ελάτα, η Βέσσα, η Καλαμωτή, τα Αρμόλια έχουν διατηρήσει την αρχιτεκτονική τους στο πέρασμα των αιώνων.
 Ας περιηγηθούμε κι ας γνωρίσουμε λίγο περισσότερο αυτόν το ξεχωριστό τόπο!
Τα Μεστά είναι το πιο καλοδιατηρημένο μαστιχοχώρι της Χίου. Είναι ένα από τα ωραιότερα καστροχώρια του νησιού. Βρίσκεται 35 χλμ. νοτιοδυτικά από την πόλη της Χίου κι έχει χαρακτηριστείδιατηρητέο μεσαιωνικό μνημείο.

Το χωριό, το οποίο δεσπόζει σε μια μικρή κοιλάδα, κτίστηκε στα βυζαντινά χρόνια, σε πενταγωνικόκαι κλειστό τετράπλευρο σχήμα. Έχει δαιδαλώδη εσωτερικά δρομάκια, ενώ τα σπίτια έπαιζαν τον ρόλο τείχους, έτσι δεν είχαν παράθυρα προς τα έξω. 

Οι Γενουάτες βελτίωσαν την οχύρωση του χωριού, το οποίο δεχόταν επιδρομές πειρατών. Στις εξωτερικές γωνίες του χωριού υπήρχαν (και σώζονται ακόμα στα Μεστά) μικροί κυκλικοί πύργοι. Η άμυνα γινόταν από τα δώματα, όπως και η υποχώρηση προς τον κεντρικό πύργο. Θολοσκεπείς στοέςμε θυρίδες για τόξα διαμορφώνονταν στις θέσεις που το περιμετρικό όριο της άμυνας περιοριζόταν σ΄ένα τοίχο. 

Στο χωριό υπάρχει πλήθος εκκλησιών, κυρίως μικρών, πλήρως ενταγμένων στον πολεοδομικό ιστό. Μεγαλύτερη και σημαντικότερη σήμερα είναι η εκκλησία των Ταξιαρχών, η οποία χτίστηκε το 1868 στη θέση του παλιού κυκλικού πύργου του κάστρου. Δίπλα της βρίσκεται η κεντρική πλατεία του χωριού, το «λιβάδι» όπως λέγεται στην τοπική διάλεκτο. 

Το ιδιαίτερο στοιχείο του χωριού είναι η αρχιτεκτονική του, καθώς τα σπίτια είναι χτισμένα πολύ κοντά το ένα στο άλλο, ενώ επικοινωνούν μεταξύ τους με πολύ στενά, σκεπαστά δρομάκια, τους «θόλους».Λόγοι αμυντικοί επέβαλαν την δυνατότητα κινήσεως πάνω στα δώματα των σπιτιών. 

  Το χωριό αποτελεί πόλο έλξης τουριστών, τόσο για την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του που παραπέμπει στο Μεσαίωνα, όσο και για την ιδιαίτερη φυσική ομορφιά της περιοχής, αφού σε κοντινή απόσταση βρίσκονται μερικές από τις ωραιότερες παραλίες του νησιού.

 Το Πυργί είναι το μεγαλύτερο από τα χωριά της Χίου. Είναι πλουσιότατο και σπουδαιότατο απόλαογραφικής, αρχαιολογικής και γλωσσικής άποψης. Βρίσκεται σε μια πλευρά του λόφου Πατέλλα και διατηρεί ανέπαφη την μεσαιωνική του όψη. Δρόμοι στενοί, σπίτια ψηλά, διώροφα και τριώροφα τα περισσότερα και συνεχόμενα μεταξύ τους κατά μήκος των δρόμων. Οι δρόμοι είναι γραφικότατοι,καθώς τα σπίτια συνδέονται με τα απέναντι με αψίδες (δοξαράδες).

 Το Πυργί έχει μεγάλη λαογραφική σημασία γιατί είναι το μόνο χωριό στη Χίο το οποίο διατηρεί εν μέρει την παλιά τοπική φορεσιά και πολλά ήθη και έθιμα ιδιόμορφα και πολύ αξιοπερίεργα. Είναι όμως γνωστό και για τα "ξυστά" του.

Τα σπίτια της πλατείας και κάποια άλλα μέσα στο χωριό έχουν εξωτερικά ασβεστώδες επίχρισμα, με διάφορα γραμμικά εγχάρακτα σχέδια (ή στολίδια), τα οποία, κατ΄ άλλους μεν είναι ανατολίτικη τεχνοτροπία, κατ΄ άλλους δε Ιταλικής προελεύσεως. Το επίχρισμα αυτό με τα διάφορα σχέδια λέγεται στη γλώσσα του χωριού «ξυστά». Τα ξυστά αρχίζουν πάντα σχεδόν από τα μισά της πόρτας και σε άλλα πάνω από την πόρτα. Τα σχέδια τους αποτελούνται από τετράγωνα, ρόμβους, τρίγωνα, πολλά απ’ αυτά έχουν μπουκέτα σε βάζο, πελαργούς, κλαδιά δέντρων, φύλλα στενόμακρα κλπ. 

Τα ξυστά γίνονται κατ΄ αρχή με ένα καλό επίχρισμα, μετά γίνεται ένα δεύτερο επίχρισμα από μαύρη άμμο την οποία φέρνουν από τη θάλασσα το Μαύρο Γιαλό ή Μαύρα Βόλια. Όταν ενωθούν περνούν ένα τρίτο επίχρισμα (ασβέστη), στον οποίο όταν είναι φρέσκος χαράζουν με το διαβήτη και το χάρακα τα σχέδια. Μετά χαράζουν τα σχέδια με το πιρούνι και μένει το άσπρο. Το χαραγμένο παίρνει σκούρο χρώμα και τότε παρουσιάζεται μια παράξενη ποιότητα απαλού ανάγλυφου.  

Οι Ολύμποι είναι ένα μεσαιωνικό μαστιχοχώρι του 14ου αιώνα και βρίσκεται κοντά στο Πυργί, στο δρόμο προς τα Μεστά. Έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο. Τα σπίτια του χωριού συνδέονται σφιχτά μεταξύ τους, οι δρόμοι είναι στενοί και σκυρόστρωτοι. Στο κέντρο των Ολύμπων υψώνεται ο αμυντικός πύργος, ένας τύπος της Ακρόπολης- 20 μέτρα ύψος- όπου οι κάτοικοι είχαν σαν καταφύγιο σε περίπτωση επίθεσης. 

Ο ενοριακός ναός (η «χωριοεκκλησιά») των Ολύμπων τιμάται στο όνομα του Αγίου Γεωργίου. Αξιοθέατη είναι η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής με το ξυλόγλυπτο τέμπλο, καθώς και η Τράπεζα των Ολύμπων, ένα διώροφο κτίριο με μακρόστενες αίθουσες που σώζεται από τον Μεσαίωνα σε καλή κατάσταση.

Η Ελάτα είναι ένα μικρό χωριό της νοτιοδυτικής Χίου. Είναι πραγματικά ένα από τα 22 περίπου χωριά της νότιας Χίου όπου καλλιεργείται, εκεί και πουθενά αλλού στον κόσμο, τομαστιχόδεντρο. Στην Ελάτα διασώζεται, αν και σε μικρότερο βαθμό από ό,τι στα Μεστά, η μορφή του «χωριού-κάστρου». 

Όπως και στα Μεστά, ο φόβος των πειρατών συγκέντρωσε τους κατοίκους παλαιότερων μικρών μεσοβυζαντινών οικισμών της περιοχής, που έχτισαν το καστροχώρι, ίσως περί το 1300 μ.Χ. Σύμφωνα μάλιστα με τους κατοίκους, η ονομασία του χωριού οφείλεται στο «ελάτε, ελάτε», που φώναζαν στους κατοίκους των γύρω οικισμών να μπουν στο καστροχώρι, όταν από τις βίγλες τους ειδοποιούσαν ότι πλησίαζαν πειρατικά. Εκτός από τον ναό της Αγίας Τριάδας, υπάρχουν περισσότερα από είκοσι εξωκλήσια που κοσμούν την περιοχή. 

Η Βέσσα βρίσκεται τέσσερα χιλιόμετρα από το χωριό Ελάτα και 19 χιλιόμετρα από την πόλη της Χίου. Στο χωριό κυριαρχούν τα κάστρα, τα στενά δρομάκια και η παραδοσιακήαρχιτεκτονική των σπιτιών, η οποία έχει παραμείνει ανέπαφη. Αξιόλογη είναι η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου με την ξυλόγλυπτη εικόνα του. Η Βέσσα είναι ένα μικρό χωριό αλλά αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα μεσαιωνικού χωριού στη νότια Χίο. Έχει διατηρηθεί πολύ καλά στη διάρκεια των ετών, και ιδιαίτερα οι γωνιακοί πύργοι του κάστρου της και τα τμήματα τουοχυρωμένου τοίχου.

Η Καλαμωτή είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Χίου, κτισμένη στον δεύτερο μεγαλύτερο και πιο εύφορο κάμπο του νησιού, στην Νοτιοανατολική Χίο. Είναι ένα από τα 21 μαστιχοχώρια και διασώζεται σε καλή κατάσταση ο μεσαιωνικός οικισμός του. Απέχει από την πόλη της Χίου 24 χιλιόμετρα. 

Ο μεσαιωνικός οικισμός της Καλαμωτής έχει την σημερινή του μορφή τουλάχιστον από την περίοδο της θαλασσοκρατορίας της Γένοβας (1346-1566) και προήλθε από τη συνένωση των διάσπαρτων μικρών χωριών που βρίσκονταν στην εύφορη κοιλάδα της νοτιοανατολικής Χίου. Ο κύριος σκοπός της δημιουργίας του χωριού ήταν η άμυνα, γι΄ αυτό και το χωριό έμοιαζε μεοχυρό και ήταν αθέατο από τη θάλασσα. Μόνο έτσι θα μπορούσαν να αντιμετωπισθούν οι συνεχείς ληστρικές επιδρομές των πειρατών εκείνης της εποχής (7ος έως 14ος αιώνας).

Τα Αρμόλια είναι ένα μεσαιωνικό μαστιχοχώρι το οποίο έχει ξαναχτιστεί. Η αρχαία ονομασία του χωριού ήταν Ερμόλεια, από τον θεό Ερμή. Στο χωριό υπάρχουν μερικές αψίδες που έχουν απομείνει πάνω από τους στενούς δρόμους στο κέντρο του χωριού, οι οποίες δίνουν μια ιδέα της πραγματικής του όψης. Υπάρχουν ακόμη ερείπια παλιών σπιτιών, αλλά σε αντιστάθμιση των αλλαγών όλα τα καινούργια σπίτια έχουν κήπους γεμάτους με λουλούδια. 

Βρίσκεται 20 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πόλης της Χίου. Οι Αρμολούσοι διατηρούν μια μακρόχρονη παράδοση στην κατασκευή και διακόσμηση κεραμικών όπως στάμνες, βάζα, κανάτες, κούπες, και κύπελλα ώστε να υπάρχει μια θαυμάσια συλλογή τοπικών κεραμικών.

  

Το καλοκαίρι που μας πέρασε η Χίος και ιδιαίτερα τα πανέμορφα μαστιχοχώρια της υπέστησαν μεγάλη οικολογική και οικονομική καταστροφή. Μεγάλες εκτάσεις μεμαστιχοκαλλιέργειες και δασικές έγιναν στάχτες.
Η πολιτεία πρέπει βεβαίως να κάνει το χρέος της (?????). 
Όμως, κι εμείς πρέπει να κάνουμε το ανθρώπινο χρέος μας. Στις επόμενες διακοπές που θα σχεδιάσουμε, όσοι από εμάς μπορούν ακόμα, ας επισκεφτούμε τις πανέμορφες περιοχές της πατρίδας μας. Ας επιλέξουμε προορισμούς της πολύπαθης Ελλαδίτσας μας και αςτονώσουμε με την παρουσία και τα χρήματά μας το ηθικό και την οικονομία των κατοίκων τους.